Yıldız, 18 Ekim 2022 tarihinde onarım ve ihyası için Edirne Sarayı’nın Cumhurbaşkanlığı kararı ile Ulusal Saraylar Başkanlığına tahsis edildiğini söyledi.
Türkiye’nin en nadide yapıtlarından biri olan saray alanının 1200 dönüm olduğunu söz eden Yıldız, “Edirne Sarayı, Osmanlı devrinden başlayarak uzun yıllar talihsizlikler yaşamış bir yer, bu nedenle bu yapıların bir kısmı günümüze ulaşamamış durumda, bir kısmı da elimize ulaşmış durumda. Ulaşamayanlarla ilgili yapılan tespit, saha araştırmalarında, incelemelerde değerli bir kısmına ilişkin buluntuların burada olduğunu tespit etmiş bulunuyoruz.” dedi.
Yıldız, Edirne Sarayı’nda da tıpkı Yıldız Sarayı’nda yaptıkları bütüncül bir çalışma yürüteceklerinin altını çizdi.
Çalışmaların Ulusal Saraylar Başkanlığı Bilim ve Kıymetlendirme Konseyinin nezaretinde yapılacağını söz eden Yıldız, şuranın saha tespitlerini tamamladığını ve rapor hazırlandığını söz etti.
Rapor sonucu Edirne Sarayı’nın bir bütün olarak ihya edilebilecek ve edildiğinde tarihi kültürel mirasa çok önemli katkı sağlayacak bir yapılar bütünü olduğunun belirlendiğini anlatan Yıldız, “Kum Kasrı ve Matbahı Amire’nin 2007 ve 2009 yılları ortasında onarımına Ulusal Saraylar olarak katkıda bulunmuştuk fakat bu alanda yapılan başka çalışmalar münferit kaldı. Tarihi miras alanlarının bütüncül olarak ele alınmasının kıymetini rapor bize tabir ediyor. Yol haritamızın birinci başlığı olarak master planı çerçevesinde Edirne Sarayı’nı bütüncül bir yaklaşımla ihya etme azmindeyiz.” diye konuştu.
BİLİMSEL ÇALIŞMA YÜRÜTÜLECEK
Yıldız, alandaki hafriyat hizmetlerinin çalışmalar sırasında da devam edeceğini, beş yıl planlanan çalışmalarda payitaht kent Edirne’nin tarihi ve kültürel özelliklerinin anlaşılmasına yönelik bir tavırla ele alınacağını, evraklara dayalı bilimsel çalışma yürütüleceğini bildirdi.
Milli Saraylar Enstitüsünün kültür sanat merkezlerinin birer şubesinin de bu alanda açılacağını vurgulayan Yıldız “Hedefimiz hem devletimizin tıpkı periyodunda olduğu üzere temsil makamında hizmet vermesi hem de en değerlisi turistlerin, Edirne halkının geçmişini öğrenebildiği bir tarih külliyesi olmasıdır. Çalışmalar tamamlandığında Edirne Sarayı Hümayunu tarihi kültürel mirasın çok değerli bir vesikası olacaktır.” dedi.
Yıldız, Ulusal Saraylar Başkanlığının 400 restoratörüyle yürütülecek çalışmalar kapsamında hem saray alanında hem de yakınındaki Tunca Nehri’nde de çalışma yapılacağını kelamlarına ekledi.
Vali Kırbıyık ise Arif Nihat Asya’nın “Türk’ün Trakya’daki tapusu” olarak nitelediği Edirne açısından çok müstesna bir gün olduğunu söyledi.
Bütüncül bir ihya için en gerçek adresin Ulusal Saraylar olduğunu vurgulayan Kırbıyık, “Edirne’nin bir rolü de nasıl Ahlat, Malazgirt Türkler’in Anadolu’ya açılan kapısıysa Edirne’de Türkler’in hem İstanbul’a hem Avrupa’ya açılan kapısı, bu sarayın ihyasıyla birlikte geçmişimiz ile geleceğimiz ortasında çok kıymetli bir köprü kurulacağını düşünüyorum.” dedi.
Belediye Başkanı Gürkan da başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere emeği geçenlere teşekkür etti.
Gürkan, sarayın has bahçesinde kalan Kırkpınar Güreşleri’nin yapıldığı Er Meydanı’nın durumunun bilim şurasının teklifleri ile gelecek günlerde değerlendirileceğini söyledi.
Rektör Prof. Tabakoğlu ise Edirne için tarihi bir gün olduğunu kaydetti.
Bilim Kurulu Lideri Öktem de yerlerin ruhu olduğuna inandığını söz ederek, çalışmanın ehemmiyetinden kelam etti.
İNŞAASINA 1450’DE BAŞLANDI
1450 yılında inşasına başlanan Edirne Sarayı, Yasal Sultan Süleyman devrinden itibaren pek çok defa tamir gördü.
Zaman içerisinde eklentilerle genişleyen saray, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren daha az kullanıldığından tahribata uğradı. 1752’deki büyük zelzele ve 1776’daki yangınla harap oldu. 1827’de kısmi tamir gören Saray, 1829’da Edirne’yi işgal eden Rus güçleri tarafından ordugah olarak kullanıldı. En büyük ziyanı bu devirde aldı.
Vali Hurşit Paşa ve Hacı İzzet Paşa vakitlerindeki tamirat periyodunda birçok yapı kurtarıldı ama 1876-1877 Rus Savaşı’nda işgal kuvvetlerinin kente yaklaşması üzerine Babüssaade civarında yığılan cephane, düşman eline geçmemesi için patlatıldı.
Edirne Sarayı’nın birçok yapısı da bu patlamayla yıkıldı.
Yaklaşık 100 civarında yapıdan oluştuğu düşünülen Edirne Sarayı’ndan günümüze Babüssaade (Ak Ağalar Kapısı), Adalet Kasrı, Matbahı Amire (mutfak), su maksemi, Av Köşkü, Namazgahlı çeşme ve Kum Kasrı hamamının da dahil olduğu yalnızca 11 yapı ulaşabildi.