Ergenlik, çocukların kendi içlerinde yaşadıkları ruhsal savaşla baş etmeye çalışırken, gerçek baş etme sistemlerini geliştiremedikleri için; hem kendileri hem de aileleriyle çatışma halinde oldukları bir devirdir. ‘‘Bu periyodun az sancılı geçirilebilmesi için anne-babanın gerçek tavır sergilemesi çok değerlidir. Zira anne-babaların hali; çocuğun kişilik, zihinsel ve toplumsal gelişimini şekillendirir” diyen Uzman Psikolog Zeynep Göktuna, ebeveynlere şu tavsiyelerde bulundu…
1 – Koşulsuzca sevildiğini hissettirin
Çocuklar, ergenlik devrinde sıklıkla kusur yaparlar ve bu türlü durumlarda ebeveynlerinin ne reaksiyon vereceğini bilmedikleri için, yanılgı yaptıklarında anne babalarına anlatmaktan çekinirler. Çocuğunuz ‘büyük bir hata’ yapmış olsa bile ‘her ne yaparsa yapsın onu seveceğinizi’ her şartta ona takviye olacağınızı hissettirin.
2 – Kelam hakkı verin
Ergenlik devrindeki çocuğun da bir birey olduğu aile içinde kabul edilmeli, bilhassa aile ve meskenle ilgili alınacak kararlarda fikirleri önemsenip ona da kelam hakkı verilmelidir.
3 – Onları dinleyin
Ergenlik devrindeki çocuklarla konuşmak için farklı sohbet bahisleri yaratılmalı. Onlarla konuşurken öteki şeylerle ilgilenmemeli, onları gözlerinin içine bakarak, can kulağıyla dinlemelisiniz. Bilhassa kendileri için değerli olan mevzuları anlattıklarında yorum yapmaktan kaçının ve onları anladığınızı hissettirin.
4 – Kararlarına hürmet gösterin
Ergenlik periyodunda çocuklar çoklukla kendilerini rahatsız eden ve üzen bahisler hakkında konuşmak istemeyebilirler. Bu türlü vakitlerde çocuğunuzun ‘anlatmak istememe’ kararını anlayışla karşılayın. Bu periyotta çocuğunuza alacağı kararlarda yaptırım uygulamayın. Aile olarak yol gösterici olun ancak alacağı kararlarda hür bırakın ve birebir vakitte ona aldığı kararların sonucuna katlanması gerektiğini de öğretin.
5 – Çocuğunuza model olun
Bu periyotta anne-babalar çocuklarından görmek istemedikleri davranışları sergilememeli ve çocuklarına olumlu model olmalıdır. Örneğin, yemek saatlerinde çocuğunuzun cep telefonu ile oynamasını istemiyorsanız, öncelikli olarak siz anne-baba olarak cep telefonunuzla oynamaktan kaçının.
6 – Sonları net çizin
Evde kabul gören davranışlar ve hudutlar muhakkak olmalıdır, bu hususta net ve dengeli olun. Örneğin akşam dışarı çıkmak isteyen çocuğunuza anne ‘evet’ derken baba ‘hayır’ diyorsa bu tutarsız davranışlar, çocuğun başının karışmasına neden olacak ve çocuk sonlarını tam öğrenemeyecek ve işine geleni uygulayacaktır bu nedenle sonlar konusunda anne-babanın net ve dengeli olması epeyce kıymetlidir.
7 – Kabiliyetlerini fark edin
Ergenlik devri çocukların kendilerini yetersiz hissettikleri bir devirdir, bu nedenle çocuklarınızın kabiliyetlerini fark edip, yaşlarına uygun sorumluluklar verin, başarması için fırsat sunu ve muvaffakiyetlerini takdir edin.
8 – Onlara vakit ayırın
Özellikle ergenlik periyodunda çocuklar, ailelerinden çok arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. Bu türlü durumlarda çocuğunuzun ilgi duyduğu aktiviteleri keşfedip, birlikte onun seveceği etkinliklere katılmaya itina gösterin.
9 – Arkadaşlarına hürmet gösterin
Ergenlik periyodundaki çocukların neredeyse bütün dünyası arkadaşları üzerine heyetidir. Arkadaşlarına çok fazla paha verirler ve arkadaşlıklarının bir ömür uzunluğu süreceğine inanırlar. Çocuklarınızın arkadaşlarının kim olduğunu olağan ki bilin ve takip edin ancak arkadaşları hakkında olumsuz yorum yapmaktan kaçının. Bu durum çocuklarınızın sizden uzaklaşmasına neden olacaktır.
10 – Toplumsal medyalarını takip edin
Özellikle ergenlik devrinde çocuklar başka tüm arkadaşları üzere toplumsal medyada vakit geçirmekten çok hoşlanırlar zira arkadaşları ile toplumsal medya üzerinden de irtibat kurarlar. Lakin tanımadıkları beşerlerle mesajlaşıyor olmaları önemli bir güvenlik problemini beraberinde getirebilir bu da sizi korkutabilir. Bu durumda çocuğunuzun üye olduğu mecralara üye olup, kendisini takibe alarak, toplumsal medya üzerinden yazıştığı yahut bağlantı kurduğu şahısları ebeveynler olarak takip edin. ‘Sosyal medya’ kullanımı konusunda hudutlar çizin. Bu sonlara siz de uyun.
11 – Gerekirse uzman takviyesi alın.
BUNLARI YAPMAYIN
1 – Küçük düşürmeyin
‘Falancanın oğlu imtihandan çok yüksek puan almış, sen hala tabletle oynamaya devam et’ üzere cümlelerle, çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın, O’nu diğerlerinin yanında küçük düşürmeyin.
2 – Eleştirip, yargılamayın
Özellikle ergenlik periyodundaki çocuklar eleştirildikleri vakit önemli yansılar verebilirler ya da tem aykırısı içlerine kapanabilirler. Bu periyottaki çocuklar tenkide karşı çok hassastır. Şayet çocuğa ‘Şöyle yapma bu türlü yap’ diye öğütler verirsek, ‘üzüleceğine otur da dersini çalış’ üzere tabirler kullanarak yönlendirirsek, ‘Zaten sen daima kolaya kaçarsın’ üzere sözlerle yargılarsak, ‘Çocuk üzere davranıyorsun’ diyerek eleştirirsek, ‘geri zekalı’ ‘aptal’ diye aşağılarsak, sorgular ve cürümler üzere sorular sorarsak, ‘Aslında ben senin neden bu türlü yaptığını biliyorum’ üzere sözlerle teşhis koyarsak, ‘aslında senin kederin başka’ üzere sözlerle analiz edersek, ‘aman boş ver, düzelir canını sıkma’ üzere sözlerle teselli edersek, çocuk bizlerle konuşmak istediğinde, onu dinlemeyip diğer bir husustan lâf açarsak; çocuk anlaşılmadığını ve sevilmediğini düşünebilir, gücenip içine kapanabilir. Benlik hürmeti zedelenebilir, hayata karşı olumsuz bakış açısı geliştirip; kendine ve etrafına hürmet duymamaya başlayabilir, inadına hareket edebilir, karşılık verebilir, kızgınlık öfke, güvensizlik hisleri geliştirebilir, palavra söyleyebilir, kendini tabir etmemeye başlayabilir.
3 – Vücutlarıyla ilgili olumsuz yorumlardan kaçının
Özellikle ergenlik periyodundaki çocuklar, vücutlarıyla ilgili yorum ve tenkitlere karşı çok hassastır. Bu nedenle ‘Son bir ayda çok kilo aldın’, ‘Popon büyüdü’ üzere yorumlardan kaçının.