Mohamed Al Fayed’i tecavüzle suçlayan eski kadın çalışanları BBC’ye konuştu: ‘Ahlaksız bir canavardı’

Londra’nın lüks alışveriş mağazası Harrods’ın eski sahibi, Mısırlı milyarder iş insanı Muhammed El Fayed, şirket çalışanı bayanlar tarafından tecavüz ve cinsel istismarla suçlandı.

BBC’nin hazırladığı belgeselde bir periyot Harrods’da çalışmış 20 bayan, geçen yıl 94 yaşında ölen milyarder iş adamını tecavüz de dahil cinsel hücumla suçladı.

“El Fayed: Harrods’taki Canavar” isimli belgeselde sunulan delillere nazaran, Fayed’in sahibi olduğu periyotta, mağaza idaresi olaylara mani olmak bir yana, tecavüz ve istismar savlarının üzerini kapatmaya çalıştı.

Mağazanın şu andaki sahipleri ise cinsel taarruz argümanlarından ve kurbanların hayal kırıklığına uğratılmasından “dehşete düştüklerini” ve kurum ismine özür dilediklerini belirtti.

Bir küme bayanı temsil eden hukuk grubundan avukat Bruce Drummond “Bu şirketteki yozlaşmışlık ve istismar ağı inanılmaz ve çok karanlıktı” dedi.

Uyarı: Kimi okuyucularımız yazıdaki ayrıntıları rahatsız edici bulabilir

Tecavüz ve cinsel istismar olayları, Londra, Paris, St. Tropez ve Abu Dabi’de yaşandı.

Fayed’in kendisine Londra’daki lüks dairesinde tecavüz ettiğini söyleyen bir bayan “İstemediğimi açıkça belirttim. İstek göstermedim. Yalnızca bitsin istedim” dedi.

Bir öbür bayan da 18 yaşından küçükken Fayed’in kendisine tecavüz ettiğini söyledi.

Adının açıklanmasını istemeyen bayan “Muhammed El Fayed bir canavardı. Hiçbir ahlaki pusulası olmayan bir saldırgandı” dedi ve Harrods’ta o devir çalışanların El Fayed’in “oyuncakları” olduğunu söyledi.

“Hepimiz çok korkuyorduk. Fiilen içimize dehşet enjekte etti. ‘Zıpla’ dese, çalışanlar ‘Ne kadar yükseğe?’ diye sorarlardı.”

Fayed, hayattayken de cinsel akın tezlerine muhatap olmuştu. Lakin lisana getirilen son tezler daha evvel gibisi olmayan bir ölçek ve nitelikte. Bu argümanlarla birlikte BBC çok daha fazla bayanın cinsel hücuma uğramış olabileceğini pahalandırıyor.

‘Fayed rezil biriydi’

Fayed’in ticaret hayatı, Mısır’ın İskenderiye kentinde gazoz satarak başlamıştı. Lakin bir şirketler imparatorluğu kurmasını sağlayan, Suudi bir silah tüccarının kızkardeşiyle yaptığı evililikti.

1974’te İngiltere’ye taşındı ve 1985’te Harrods mağazasını satın aldığında tanınan bir isimdi. 1990’lı ve 2000’li yıllarda, sık sık televizyonlardaki tartışma ve cümbüş programlarına konuk oldu.

Fayed’i yeni jenerasyonlara tanıtansa Netflix’in çektiği The Crown dizisi oldu. Dizinin 6. döneminde oğlu Dodi ile Prenses Diana’nın birlikteliği ve 1997 yılında geçirdikleri kazadaki vefatları de yer alıyordu.

BBC’ye konuşan bayanlar, dizide sempatik ve cana yakın bir halde tanımlanan Fayed’in hiç de bu türlü olmadığını anlattı.

1988-1991 yılları ortasında şahsî asistanlığını yapan Sophia, Fayed için “Berbat bir insandı” dedi.

Fayed’in kendisine tecavüz etmeye çalıştığını söyeyen Sophia, “İnsanlar onu o denli hatırlamamalı. Hiç o denli biri değildi. Bu durum beni kızdırıyor” diye konuştu.

Kadınlardan kimileri ya büsbütün ya da kısmen kimliklerinin bâtın kalması hakkından vazgeçti. BBC onların, soy isimlerini kullanmamayı kabul etti. Konuşan bayanlardan kimileri da büsbütün kimliklerini gizlemeyi seçti.

Bir ortaya getirildiğinde bu bayanların tabirleri Fayed’in, cinsel saldırgan davranış kalıbını sergilediği görülüyor.

Bir periyot Harrods’da çalışmış olan erkek ve bayanlar, Fayed’in mağazaları dolaştığını, cazibeli bulduğu genç bayan satış asistanlarını tespit ettiğini ve daha sonra bu şahıslara terfi verilip, üst kattaki ofisinde çalıştırılmaya başlandığını anlattı.

Cinsel akınlar, Harrods’taki ofislerde, Fayed’in Londra’daki dairesinde ya da ülke dışına yapılan seyahatlerde, sıklıkla da tekrar sahibi olduğu Paris’teki Ritz Oteli’nde ya da yakınındaki Windsor Villası’nda gerçekleşti.

BBC’ye konuşan kimi eski Harrods çalışanları, o devir yaşananların çok net olduğunu söylüyor.

Alice, (gerçek ismi değil) “Hepimiz o kapıdan geçenlere bakıp ‘Zavallı kız, bugün sensin yani’ der fakat bu yaşananı durdurmak ismine kendimizi çok güçsüz hissederdik” diye anlatıyor.

‘Bana tecavüz etti’

Rachel, (gerçek ismi değil) 1990’lı yıllarda Harrods’ta, Fayed’in ferdî asistanı olarak çalıştı.

Bir gece işten sonra, Fayed’in Londra’nın merkezindeki Hyde Park’a bakan lüks dairesine çağrıldı. Bina güvenlik görevlilerince korunuyordu ve burada Harrods çalışanları için bir ofis de bulunuyordu.

Rachel, Fayed’in kendisiden yatağına oturmasını istediğini ve daha sonra ellerini bacaklarının ortasına koyup, ne istediğini net bir halde aşikâr etiğini anlattı.

“Vücudumun üzerindeki tartısını hatırlıyorum. Çıkarttığı sesleri. Başımın içinde diğer bir yere gidiyordum.

BBC, bu dairede Fayed’in kendilerine cinsel akında bulunduğunu söyleyen 13 bayanla konuştu.

Cinsel hücuma uğradığını söyleyen Sophia, durumu kaçınılmaz bir kabus diye tanımladı.

“Ayrılamadım. Yanına sığınacak bir ailem yoktu. Kiramı ödemek zorundaydım. Bunu yaşamak zorunda olduğumu biliyordum ve istemiyordum. Dehşet vericiydi ve başım karmakarışıktı.”

2007-2009 ortasında Fayed’in şahsî asistanlarından biri olan Gemma, ülke dışına yapılan seyahatlerdeki davranışlarının daha korkutucu olduğunu anlattı.

Gemma, Paris’teki Windsor Villası’nda tecavüze uğradığını lisana getirdi.

Yatak odasındayken birden ürperip, uyandığını, Fayed’in üzerinde yalnızca ipek bornozuyla yanına uzandığını belirtti. Daha sonra da kendisiyle cinsel bağa girmeye çalıştığını anlattı.

O anı “Ona ‘hayır’ dedim, istemediğini söyledim” diye hatırlayan Gemma, Fayed’in yatağa girmeye çalışmaya devam ettiğini söyledi ve “Bir anda üzerime çıkmıştı. Hiçbir yere kaçamadım. Yüzüstü yatıyordum ve üzerime abandı” sözlerini kulandı.

Tecavüz sonrası ağladığını, Fayed’inse agresif bir formda ayağa kalkarak Dettol isimli bir hijyen eseriyle temizlenmesini istediğini anlatıyor.

“Açık bir biçimde üzerimde rastgele bir izi kaldıysa bunu silmemi istiyordu” diyor.

Sekiz bayan daha BBC’ye, Paris’teki mülklerinde Fayed’in cinsel saldırısına uğradıklarını söyledi. Beş bayan bunları tecavüz teşebbüsü olarak tanımladı.

‘Herkesin bildiği sır’

1994’ten 2004’e kadar Harrods’ta departman müdürü olan çalışan Tony Leeming, “Mağaza katındayken bayanlara yönelik tacizlerin farkındaydım. Bunlar sır da değildi” dedi lakin taarruz yahut tecavüz savlarından haberdar olmadığını söyledi.

Leeming, “Bence şayet ben biliyorsam, herkes de biliyordur. Bilmediğini söyleyen de palavra söylüyordur, üzgünüm” tabirlerini kullandı.

Fayed’in güvenlik grubunun eski üyeleri de Leeming’in tanıklığını desteklendi.

Harrods’da 1989-95 yılları ortasında güvenlik müdür yardımcısı olan Eamon Coyle, “Genç kızlara karşı çok güçlü bir ilgisi olduğunu biliyorduk” diyor.

Soyadını kullanmamızı istemeyen Steve isimli bir kişi de, 1994-95 yılları ortasında milyarder işadamı için çalıştı. Steve, güvenlik çalışanının “Harrods ve Park Lane’de çalışan birtakım bayanların bir şeyler yaşadığının farkında olduklarını” söyledi.

BBC’ye konuşan bayanların birden fazla, direkt olarak Fayed için çalışmaya başlamaları sonrası, cinsel sıhhat testleri de dahil olmak üzere tıbbi muayenelerden geçtiklerini söyledi.

Bunun kendilerine ‘iş avantajı’ olarak sunulduğunu söyleyen bayanların birçok test sonuçlarının kendilerine gönderilmediğini anlattı. Lakin bu sonuçlar Fayed’e gönderildi.

2005 yılında Fayed’in yönetici asistanı olan Katherine, “Benim cinsel sağlığımın nasıl olduğu bilmek kime fayda ki, doğal şayet o kişi ile yatmayı planlamıyorsan. Bugün düşündükçe bunu çok ürkütücü buluyorum” diyor.

‘Korku kültürü’

Konuştuğumuz tüm bayanlar iş yerinde bir endişe ortamı hissettiklerini, bunun da konuşmalarını zorlaştırdığını söyledi.

Sarah (gerçek ismi değil) bunu şöyle sözlere döküyor: “Mağazanın her yerinde muhakkak bir endişe kültürü vardı – en alt kademeden en üst kademeye kadar.”

Diğerleri bize, Harrods’daki telefonların dinlendiğine inandıklarını ve ortalarında Fayed’in tacizleri hakkında konuşmaktan korktuklarını zira bâtın kameralarla izlendiklerini düşündüklerini anlattı.

Eski güvenlik müdür yardımcısı Eamon Coyle da bunu doğruluyor ve şirket telefonu ile yapılan arama kayıtları dinlemenin işinin bir modülü olduğunu söylüyor. Tıpkı vakitte mağazanın her yerine, yönetici süitleri de dahil olmak üzere, kayıt yapabilen kameralar yerleştirildiğini söz etti.

Coyle, “O [Fayed], dinlemek istediği herkesi dinliyordu.” Diyor.

Harrods’ın bugünkü idaresinin BBC’ye yaptığı açıklamada, bunların “gücünü berbata kullanma niyetinde” olan bir bireyin hareketleri olduğu ve en sert formda kınandığını söz edildi.

Açıklamada, “Bugünün Harrods’ı, 1985 ile 2010 yılları ortasında El Fayed’in sahibi olduğu ve denetim ettiğinden çok farklı bir kuruluştur; bugünün Harrods’ı yaptığı her şeyin merkezine çalışanlarının refahını koymayı amaçlayan bir kuruluştur” denildi.

Fayed’in vefatından evvel aksiyonlarını ifşa etmeye yönelik bir dizi teşebbüs oldu.

1995’te Vanity Fair dergisi, ırkçılık, işçisi takip ve cinsel istismar savlarının yer aldığı bir makale yayınladı. Fayed buna iftira davası açtı.

Mohamed Al Fayed daha sonra bu davayı düşürmeyi, mecmuanın cinsel istismar savlarına dair topladığı tüm kanıtları açıklanmayacak formda kilit altına alması şartıyla kabul etti.

Fayed’in bu süreçte hukuksal müzakerelerini kıdemli bir Harrods yöneticisi götürdü.

1997’de İngiltere’deki ITV kanalındaki The Big Story programı, cinsel taciz ve elle taciz savlarını televizyon ekranına bir araştırma evrakı olarak taşıdı.

BBC’ye konuşmayı kabul eden Ellie (gerçek ismi değil), 2008’de polise bir saldırıyı bildirdiğinde 15 yaşındaydı. Bu ihbar o devir manşetlere çıktı lakin rastgele bir iddianameye dönüşmedi.

2017’de Channel 4 televizyonunda yayınlanan Dispatches isimli programda, elle taciz, taarruz ve taciz argümanları yer aldı. Birinci kere bir bayan kimliğini gizlemeden ekrana çıktı. Bu, başka birtakım bayanlara da cüret verdi. Bu programı birebir kanalın haber merkezinin hazırladığı araştırma evrakı izledi.

Kadınların birden fazla ise lakin Mohamed Al Fayed’in geçen yıl ölmesiyle birlikte, tecavüz ve tecavüz teşebbüsleri hakkında kamuoyu önünde konuşma yüreği bulabildi.

Gizlilik muahedeleri ve para

Fayed’in kendisine Paris’te tecavüz etmesi sonrası işini bırakmaya çalıştığını söyleyen Gemma, 2009’da şirketle bir kapalılık mutabakatı imzalamak zorunda bırakıldığını anlatıyor.

Bir avukat aracılığıyla şirketle temasa geçtiğini ve işinden ayrılma sebebinin cinsel taciz olduğunu resmi kanallardan ortayan koyduğunu söyledi.

Harrods, elindeki tüm kanıtları yok etmesi ve bir saklılık muahedesi imzalaması karşılığında bir ölçü para ödeyerek ayrılığı onayladı.

Gemma, kanıtların yok edilmesi sırasında Harrods’ın insan kaynakları takımından bir kişinin yanında olduğunu söylüyor.

Gemma, o devir Fayed’in cinsel taarruzlarının kapsamını ve ciddiyetini kamuoyu önünde lisana getiremeyeceğini hissettiğini söylüyor.

BBC’ye konuşan bayanlar, Harrods’un o zamanki güvenlik müdürü John Macnamara tarafından konuşmamaları konusunda tehdit edildiklerini ve sindirildiklerini anlatıyor.

Konuştuğumuz bayanlardan 14’ü yakın vakit evvel Harrods’a karşı tazminat davası açtı.

Mağazanın mevcut sahipleri, Temmuz 2023’te davacı bayanlarla muahede yoluna gitmeye başladı.

Sophia ve Harrods’un mutabakata varması beş yıl sürdü. Onun hukuksal sürecinde, mağaza idaresi yaşananlardan pişmanlık duyulduğunu söz etti fakat sorumluluk kabul etmedi.

Bugün çok daha fazla sayıda bayan Harrods’a karşı yasal süreç başlatmayı düşünüyor.

Konuştuğumuz bayanlardan kimilerini temsil eden avukatlar Bruce Drummond ve Dean Armstrong, mağazanın inançlı olmayan bir çalışma ortamından sorumlu olduğunu savunuyor.

Avukat Drummond, “Herhangi bir iş yerinin çalışanlarının güvenliğini sağlama misyonu vardır. Elbet ki şirket bu bayanları bu hususta yüzüstü bıraktı” diyor ve devam ediyor:

“Bu yüzden biz devreye girdik. Zira sahiden bu durumu engellemek için hiçbir şey yapmadıları üzere tam aksisini yaptılar. Bunların yaşanmasını mümkün kıldılar.”

Armstrong ekliyor:

“Açıkça, Harrods’daki üst seviye şahısların yaşananları halı altına süpürme teşebbüsleri olduğunu söylüyoruz.”

Başka bir avukat Maria Mulla da, temsil ettikleri bayanların geçmişte konuşmak konusunda çok kaygı içinde olduklarını söylüyor ve lakin artık öne çıkabildiklerini aktarıyor:

“Kendilerine olanlar konusunda sorumluluğu bulunanların hesap vermesine yönelik hareketin kesimi olmak istiyorlar ve kendi çocukları için bu türlü bir şeyin tekrar yaşanmamasını sağlamak istiyorlar.”

Harrods BBC’ye şunları açıkladı:

“Al Fayed’in eski periyot cinsel taciz savlarına ait yeni bilgiler 2023’te ortaya çıktığından beri, tezleri mümkün olan en süratli halde çözmek önceliğimiz oldu. Bu süreç, şu anda çalışmaya devam eden yahut evvelce Harrods’da çalışmış olanlar için geçerlidir.

“Geçmişte olanları geri alamayacağız lakin mevcut kıymetlerimiz doğrultusunda, bu davranışların asla tekrarlanmamasın sağlamak için kuruluş olarak yanlışsız olanı yapma konusunda kararlıyız.

Paris’teki Ritz oteli idaresi de “Kuruluşun bedelleriyle uyuşmayan her türlü davranışı şiddetle kınadığını” açıkladı.

Fayed öldüğünde, doğrulanmamış raporlar servetinin 1 milyar sterlinin üzerinde olduğunu kestirim ediyordu.

Ancak bayanlar, bugün konuşma motivasyonlarının para olmadığını söylüyor.

Gemma, “Yıllarca sessiz ve sessiz kaldım, konuşmadım. Umarım bugün bunun hakkında konuşmak yardımcı olur. Umarım Hhpimiz daha düzgün hissetmeye ve güzelleşmeye başlayabiliriz.” diyor.