Yeni vergi sistemi önerisi Altınbaş Üniversitesinin düzenlediği Çarşamba Buluşmalarında ele alındı.
Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Cemal İbiş, Eski Başbakan Yardımcısı ve Eski İktisat Bakanı Prof. Dr. Nazım Ekren ve Eski İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Başkanı Vehbi Karabıyık’ın konuşmacı olarak katıldığı söyleşinin moderatörlüğünü İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Lideri İbrahim Aktan yaptı.
Cemal İbiş, yaptırdıkları saha anketlerine nazaran iş dünyasının beklentisinin şeffaf, kolay, adil ve kozmik bir vergilendirme sistemi olduğuna değindi. Buna nazaran tam bir sistem önerisi getirdiklerini vurgulayan Cemal İbiş, iş dünyasının beklenti ve yükümlülüklerini temel aldıklarını anlattı. Böylelikle öncelikle toplumun, toplanan vergilerin kamu faydasına harcandığına inandırılmasının kural olduğunu anlattı.
İşletme sahiplerinin de vergiye bir kamu ve toplumsal sorumluluk şuuruyla yaklaşmaları gerektiğini savunan ve vergisini veren vatandaşın, gereksinimlerini karşılayacak biçimde harcanacağından emin olmak istediğine işaret eden İbiş, “Bu da şeffaflığı gerektiriyor. 2, 2.5 yılda bir çıkan vergi aflarına sınırlama getirilmeli. Kayıt dışılık da kıymetli bir sorun. Hem gerçek kişililer hem de işletmeler yüksek vergi ödediklerini düşünüyorlar. Bu da işletmeleri vergiden kaçınmaya teşvik ediyor. Tüm paydaşların kendilerini inançta bulacakları adil vergilendirme yapılmalı. Olay mahkemeye intikal ettiğinde mahkemesine nazaran farkı kararlar çıkabiliyor. Sonuç olarak, iktisadın iki aktörü iş dünyası ve kamu faydasını öncelikleyen devletin bir ortaya gelerek yeni jenerasyon konsensus oluşturmalarını tavsiye ediyoruz. Böylelikle tüm bu problemlerden arındırılmış, Türkiye’yi kurtaracak vergi sistemini ortaya koymuş oluruz” değerlendirmelerini yaptı.
Cemal İbiş, Kalkınma Öncelikli, Büyüme Dostu Vergi Sistemi’ne nazaran öncelikle ele alınması gereken aksiyonlara değindi: “Kayıt dışılık ve vergi yükü ortasındaki bağ dikkate alınarak, vergi mevzuatı sadeleştirilmeli. Kayıt dışılığı önlemek için, işletmelerin üzerindeki kapalı kamusal yükler azaltılmalı. İşletmelerin memleketler arası piyasalarda rekabet etmesini kolaylaştırmak için GSMH’ye, istihdama ve ihracata katkılarına bakılarak vergilerde farklılaşmaya gidilmeli. İşletmelerin sürdürülebilir olabilmeleri için kurumsallaşmaya değer vermeli kaide. Start-up ve AR-GE girişimcilerini destekleyen vergi mevzuatı geliştirilmeli. Yurtdışına beyin göçünü engellemek ve üreticiliği desteklemek için özgür bölge avantajlarına sahip, ‘serbest teknopark’lar oluşturulmalı.” “Karma iktisat modeline nazaran düzenlenmeli”
Sistemim fikir babası, Eski Başbakan Yardımcısı ve Eski İktisat Bakanı Prof. Dr. Nazım Ekren ise modelin merkezine neden işletmeleri aldıklarına açıkladı. Sistemin “Sürdürülebilir” olması için işletmelerin işlevlerini yerine getirmesi ve kurumsal idare unsurlarını uygulaması gerektiğini tabir eden Ekren’e nazaran, işletmelerin temel fonksiyonu refah için mal – hizmet üretmeleri ve GSMH’ye sektörel katkıları. “Kamunun da mevzuat, takviye ve teşvikle bu süreci hızlandırması sağlanmalı” Nazım Ekren Karma iktisat modeli olarak tanımlanabilecek bir modelden bahsettiklerini lisana getirdi.
Nazım Ekren 21. Yüzyıl başına kadar daha evvel yaşanmamış global finans krizi, Ukrayna Rusya Savaşı, Covid 19 pandemisi ve son günlerde de enflasyonla uğraş üzere sıkıntıların, ekonomik ve politik olarak yeni bir perspektif aranmasına neden olduğunu anlattı. Ekren ayrıyeten paradigmaların değiştiğini vurgulayarak, makroekonomik performans olarak isimlendirdiğimiz büyüme, işsizlik, enflasyon, kur ve faiz üzere temel değişkenliklere odaklanmanın kâfi olmadığını lisana getirdi. Makroekonomik yapı ve bağlar sisteminin etkilendiğini lisana getiren Ekren, uygun kurgulanmamış ıslahatların öbür krizlere neden olabileceğine işaret etti. Kalkınma öncelikli büyüme dostu vergi sistemini çalışırken, “bir kesim bütünü yansıtır” diyen Quantum önermesinden yararlandıklarını tabir eden Nazım Ekren, “21. Yüzyıl öncesi global ve ulusal sistemlerde istikrar sağlandığında büyüme de sağlanır diye varsayıldı. Artık ise tam aykırısı bir tablo var. Büyümeyle istikrar sağlamanın daha değerli olduğu ortaya çıktı. Bu bağlamda vergi ile işletmelerin yükümlülüklerini, sorumluluklarını ve beklentilerini düzgün tasarlarsak, yalnızca ekonomik değil toplumun genelinde istikrarı sağlayan büyümeyi tetikleriz” diye konuştu.
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Üyesi ve Eski Başkanı Vehbi Karabıyık ise, ana maksatlarının Türkiye GSMH’nin bugünün 3 katına çıkarılması olduğunu belirtti. Kalkınmaya öncelik verilmesi gerektiğini belirten Vehbi Karabıyık, yalnızca vergi ıslahatı yapmak istemediklerini asıl, ekonomik sistemin alttaki tabanını değiştirmek istediklerini kaydetti. Türkiye’nin kabuğunun değiştirmesi gerektiğini anlatan Vehbi Karabıyık, “900 milyar dolar, 2 trilyon dolara nasıl gelecek? Kalkınmayı iş adamı ve işletmeler aracılığıyla yapacağız elbette. Daha fazla üretip satacaklar, daha çok kazanacaklar ve devlet de daha fazla vergi alacak. Fakat iş adamı üretmiyor. Yaptırdığımız araştırmada Türkiye’de 5 küme şirket tespit ettik. Asıl sorun, KOBİ dediğimiz Orta ve Büyük ölçekli firmaların yapılanmalarında. Vergi vermek istemedikleri için muhasebelerini düzgün tutmuyor ve kayıt dışı kalıyorlar. Bizim bu sözden anladığımız işletmelerin süreçlerinin kaydını defterlere kaydetmemesi. Hakikat bilgi gelmediği için de geleceğe dönük plan ve program yapamıyorsunuz. Büyüyemiyor, gelişemiyor, üretmiyor ve 30 yaşına bile gelmeden yok oluyorlar. 100 yıllık kaç işletmemiz var” açıklamalarını yaptı.
Yapılan saha çalışmalarında işletmelerin vergi yüklerinin çok olması sebebiyle vergi ödemek istemediklerini tespit ettiklerinin altını çizen Karabıyık, işletmelerin üstündeki vergi yükünün yüzde 27 olduğuna dikkat çekerek, “Oran olarak OECD ile uyumlu, dünya ile tıpkı ancak bizim ekonomimiz küçük. İş adamı bunun azaltılmasını istiyor. Biz de kurumsallaşalım, vergimizi verelim, kalkınmaya katkı sağlayalım diyorlar. Gelir ve kurumlar vergisini azalttığınızda toplam vergi hasılatını artırabiliyorsunuz. Dünyada bu bu türlü. Bunun için, yeni jenerasyon bir konsensus oluşturmalı ve iş adamı ile devlet bir ortaya gelmeli diyoruz. Vergiyi indirdiğinizde kaybettiğiniz bir şey de olmuyor” diyerek kelamlarına son verdi.